Opera i Filharmonia Podlaska – Europejskie Centrum Sztuki w Białymstoku imienia Stanisława Moniuszki to największa instytucja artystyczna północno-wschodniej Polski. W jednym miejscu scala 70-letnią tradycję filharmonii z nowoczesnością opery. Jest jedyną w kraju instytucją o podwójnym, operowo-filharmonicznym, profilu działania. To jedno z najbardziej pożądanych miejsc spotkań, kongresów, targów czy jubileuszy i nowoczesna przestrzeń dla melomanów, miłośników sztuk scenicznych oraz aktywnych uczestników życia kulturalnego. Od 3 listopada 2021 r. dyrektorem instytucji jest prof. dr hab. Bożena Violetta Bielecka – chórmistrz, pedagog wielu pokoleń nauczycieli muzyki.

Gmach

Projekt gmachu powstał w pracowni architektonicznej prof. Marka Budzyńskiego. Szklane powierzchnie łączone z betonem, minimalizm z elementami drewna mogą przypominać dwa inne projekty jego autorstwa: Bibliotekę Uniwersytecką oraz Gmach Sądu Najwyższego w Warszawie. Gmach OiFP imponuje wielkością, lekkością i przejrzystością formy wkomponowanej w przestrzeń Białegostoku. Porośnięty roślinnością dach, na którym stoi rzeźba „Głowa kompozytora” Teresy Murak, tarasy widokowe i zielone błonia wokół opery tworzą park miejski, miejsce wypoczynku i letnich obserwacji nieba. To punkt, z którego można oglądać panoramę miasta. Wnętrze budynku  skonstruowane ze szkła, betonu, stali i drewna – tworzy przestrzeń idealnie wtapiającą się w zielony pejzaż miasta, łączy atuty tradycyjnej opery z wielofunkcyjnością współczesnych centrów sztuki. Uplastyczniają je ogromne szklane kompozycje Tomasza Urbanowicza z zapisami nutowymi utworów, m.in. Krzysztofa Pendereckiego i Jerzego Maksymiuka. Dużą Scenę zdobią rzeźby muz autorstwa Dominika Wdowskiego.

Audytorium Dużej Sceny liczy 756 miejsc siedzących, jednak ta liczba, w zależności od potrzeb, może być zwiększona do około 850 miejsc. Sala kryje drugą co do wielkości scenę w Polsce oraz drugie co do wielkości organy (piszczałkowe). Wystrój sali jest połączeniem klasycznego operowego wnętrza z nowoczesnymi formami. Duża Scena charakteryzuje się bardzo wysokim, bo aż szesnastometrowym otworem portalowym (kubatura sali to aż 18 000 metrów sześciennych). W ramach mechaniki dolnej zainstalowane zostały cztery dwupoziomowe zapadnie sceniczne oraz zapadnia orkiestronu.

Scena posiada kieszeń tylną oraz boczną umieszczoną po prawej stronie. W kieszeni tylnej zainstalowana jest kaseta sceniczna ze sceną obrotową oraz sześć sztankietów ułatwiających ustawianie dużych dekoracji. W kieszeni bocznej znajdują się cztery wózki sceniczne o wymiarach 3 metry na 14 metrów, które są wykorzystywane do zmiany scenografii i scen. Ułatwiają umieszczanie na scenie największych elementów scenografii. Na potrzeby koncertów Opera posiada także składaną muszlę koncertową.

Zespół

Stały zespół artystyczny OiFP tworzą soliści operowi. Swoją siedzibę mają tu: Orkiestra Opery i Filharmonii Podlaskiej, Chór Opery i Filharmonii Podlaskiej (prowadzony przez dyrygenta i kierownika artystycznego chóru prof. Violettę Bielecką), Chór Dziecięco-Młodzieżowy Opery i Filharmonii Podlaskiej (prowadzony przez dyrygenta chóru dr Ewę Barbarę Rafałko), Balet Opery i Filharmonii Podlaskiej, Big Band Opery i Filharmonii Podlaskiej oraz liczne zespoły kameralne.

Działalność

W bogatym i różnorodnym repertuarze OiFP obok spektakli operowych („Straszny dwór”, „Traviata”, „Czarodziejski flet”, „Carmen”, „Cyganeria”, „Turandot”, „Dyptyk wielkanocny”, „Księgi zaczarowanego fletu”, „Pajace/Rycerskość wieśniacza”), musicalowych („Korczak”, „Upiór w operze”, „Skrzypek na dachu”, „Doktor Żywago”, „Jesus Christ Superstar”, „West Side Story”, „Vesper”) i operetkowych („Zemsta nietoperza”, „Baron cygański”, „Wesoła wdówka”), znajdują się również koncerty symfoniczne, oratoryjne, kameralne, recitale, interaktywne przedstawienia dla dzieci oraz festiwal muzyczny. W ramy działalności instytucji wpisują się również projekty edukacyjne i wystawiennicze, pokazy filmowe czy koncerty rozrywkowe.

OiFP jest miejscem wydarzeń skierowanych do szerokiej grupy odbiorców. Oprócz wydarzeń repertuarowych, odbywają się tu przedsięwzięcia takie jak np. Międzynarodowy Dzień Seniora, Noc Muzeów, Narodowe Czytanie, spotkania autorskie czy spotkania z artystami.

Obiekt tworzy atrakcyjną przestrzeń wystawienniczą, przygotowaną do prezentacji różnych rodzajów ekspozycji. W ramach konsekwentnie realizowanego programu wystawienniczego eksponowane są tu głównie wystawy poświęcone muzyce i sztuce operowej. Jednak teatr operowy jest syntezą wielu gatunków, dlatego intencją tej działalności było stworzenie uniwersalnej panoramy sztuki i kultury. Poza wystawami przedstawiającymi plakat operowy, wachlarze i inne cenne pamiątki artystek teatralnych, kostiumy sceniczne oraz kolekcje instrumentów muzycznych zwiedzający mogli także obejrzeć prace uznanych malarzy (Rafała Olbińskiego, Franciszka Starowieyskiego, Nikifora) i ekspozycje ukazujące wielokulturowe dziedzictwo Podlasia. Oprócz wystaw eksponatowych i malarskich w OiFP prezentowana jest również twórczość czołowych przedstawicieli polskiej fotografii artystycznej. W ramach cyklu Galeria Fotografii do tej pory przedstawiono prace m.in. Edwarda Hartwiga, Wojciecha Plewińskiego, Tadeusza Rolkego, Chrisa Niedenthala, Tomka Sikory, Michała Hellera czy twórców w ramach festiwalu Interphoto.

Szczególne miejsce w działalności instytucji zajmuje edukacja kulturalna. Głównym celem wychowania przez sztukę jest przygotowanie dzieci i młodzieży do roli przyszłych uczestników i współtwórców kultury, stąd też liczne inicjatywy prowadzące do stworzenia nowej grupy świadomych odbiorców. W ostatnich latach w OiFP realizowane były projekty w ramach programu MKiDN „Kultura dostępna”: Czy Moniuszko spotkał Chopina, Odwieczne pieśni. Karłowicz i my, Rozśpiewany Fredro oraz projekt finansowany z Krajowego Planu Odbudowy W ry(t)mach Tuwima: Tajemnica Skrzyni Prapradziadka.

Stanisław Skrowaczewski

Koncert symfoniczny 7 XII 2012
Maestro Stanisław Skrowaczewski, jeden z najwybitniejszych (i najstarszych czynnych) dyrygentów na świecie, a także uznany kompozytor, 7 grudnia 2012 roku po raz pierwszy wystąpił w Białymstoku. Orkiestra OiFP pod jego batutą wykonała III Symfonię d-moll A. Brucknera oraz Symfonię C-dur „Jowiszową” W.A. Mozarta. Każda wizyta Stanisława Skrowaczewskiego była wielkim świętem muzyki, a gdy stawał za pulpitem dyrygenckim, orkiestry grały jak nigdy. Był wybitnym specjalistą od monumentalnych dzieł symfonicznych, a twórczość Aleksandra Brucknera była mu szczególnie bliska. Białostocka publiczność przyjęła artystę żywiołowymi owacjami na stojąco.

Aleksandra Kurzak

Gala noworoczna 11 I 2015
11 stycznia 2015 na gali noworocznej w Operze i Filharmonii Podlaskiej wystąpiła światowej sławy śpiewaczka, jeden z najpiękniejszych polskich sopranów, Aleksandra Kurzak. Artystkę występującą na najbardziej prestiżowych scenach świata – Metropolitan Opera w Nowym Jorku, Teatro alla Scala w Mediolanie, Royal Opera House Covent Garden w Londynie – rzadko można usłyszeć w Polsce. I choć jej kalendarz wypełniony jest na pięć lat w przód, odwiedziła Operę i Filharmonię Podlaską. Śpiewaczce towarzyszyła Orkiestra OiFP, a koncert poprowadził Bassem Akiki, bardzo uzdolniony dyrygent młodego pokolenia.

Gala z Gwiazdą 14 III 2025
W ramach Jubileuszowego, 70. Sezonu Artystycznego Opery i Filharmonii Podlaskiej, na Dużej Scenie odbył się wyjątkowy koncert z udziałem znakomitej śpiewaczki Aleksandry Kurzak. Sopranistka zabrała publiczność w muzyczną podróż przez najpiękniejsze dzieła operowe. Orkiestrę OiFP poprowadził Tomasz Tokarczyk.

Artur Ruciński

Zakończenie 60. jubileuszowego sezonu artystycznego 26 VI 2015
Sześćdziesiąty sezon artystyczny w Operze i Filharmonii Podlaskiej zakończył „Koncert w 120-lecie urodzin Carla Orffa”, podczas którego uczciliśmy pamięć monachijskiego kompozytora wykonaniem jego najsłynniejszego dzieła, kantaty „Carmina Burana”. Występ ten uświetnili światowej sławy artyści na czele z Arturem Rucińskim – jednym z najwybitniejszych wykonawców operowych na świecie, oklaskiwanym w Metropolitan Opera, Teatro alla Scala, Berlin Staatsoper, Gran Teatre del Liceu, Arena di Verona, Teatro di San Carlo czy Operze Bastille. Towarzyszyli mu wybitna sopranistka Katarzyna Trylnik oraz ceniony kontratenor Jan Jakub Monowid oraz oczywiście Chór i Orkiestra OiFP pod batutą Michała Klauzy.

Jerzy Maksymiuk

Koncert z okazji jubileuszu urodzin kompozytora 18 XI 2016
Maestro Jerzy Maksymiuk świętował swoje urodziny w Operze i Filharmonii Podlaskiej podczas uroczystego koncertu jubileuszowego 18 listopada 2016 roku. Prowadził wykonanie własnej kompozycji z 2014 roku „Vers per archi” oraz VIII Symfonii F-dur op. 93 i IV Koncertu fortepianowego G-dur op. 58 Ludwiga van Beethovena. Partię solową wykonała jedna z najbardziej znanych pianistek europejskich, Katya Apekisheva. Wieczór zakończył się owacjami na stojąco, podziękowaniami i honorami: po tym koncercie Maestro odebrał Odznakę Honorową Województwa Podlaskiego.

Koncert Maksymiuk | Szymanowski | Beethoven 18 III 2022
Maestro Jerzy Maksymiuk poprowadził orkiestrę Opery i Filharmonii Podlaskiej podczas koncertu 18 marca 2022 r. Melomani usłyszeli kompozycję mistrza Vers per archi, I Symfonię C-Dur op. 21 Beethovena i II Koncert skrzypcowy op. 61 Szymanowskiego. Partię solową wykonała utalentowana skrzypaczka Julia Wrońska.